Onderzoek: Veerkracht
door het onderzoeksteam van prof. Bart Rutten
Ernstige tegenslagen - in het bijzonder op jonge leeftijd - kunnen leiden tot een verhoogd risico op psychische klachten gedurende je leven. Echter, niet iedereen heeft dezelfde kwetsbaarheid voor psychische aandoeningen. Bart Rutten en zijn team onderzoeken welke biologische profielen weerbare van kwetsbare mensen onderscheiden. Hij maakt hierbij gebruik van de laatste ontwikkelingen in de genetica en neurowetenschappen en onderzoekt de relatie tussen de zogenoemde genetische profielen en veerkracht van mensen.
Traumatische gebeurtenissen komen veel voor, zeker in deze tijden van toenemende spanningen in specifieke bevolkingsgroepen, terrorisme, oorlog, maar ook in de huiselijke situatie zoals bij sexueel en fysiek misbruik. Kennis van de biologische achtergronden van weerbaarheid en kwetsbaarheid ten aanzien van traumatische gebeurtenissen zal kunnen leiden tot manieren om de kwetsbare groepen in een vroeg stadium te identificeren en aan deze doelgroep interventies aan te bieden die hun weerbaarheid zou kunnen vergroten, of die de kans op blootstelling zullen verkleinen. Daarnaast zou de biologische kennis kunnen leiden tot nieuwe strategieën om weerbaarheid te vergroten, bijv. middels levensstijl interventies, en voeding. Tevens brengt de kennis de mogelijkheid om op termijn direct op de belangrijkste biologische mechanismen in te grijpen bij mensen die traumatische gebeurtenissen meemaken.
dr. Bart Rutten, psychiater: "In dit project willen we onze biologische kennis van mentale weerbaarheid verder uitbouwen. We zullen hier gebruik maken van de laatste ontwikkelingen in de genetica en neurowetenschappen, om zodanig specifieke profielen te identificeren die gerelateerd zijn aan veerkracht van mensen. Op termijn zou dit kunnen leiden tot screeningsmethodes om weerbaarheid en kwetsbaarheid te voorspellen en tot nieuwe behandelstrategieën om veerkracht te bevorderen."
Het onderzoek beoogt de biologie te ontrafelen van de mentale weerbaarheid. Alhoewel ernstige levensgebeurtenissen helaas veel voorkomen, zijn de effecten van deze gebeurtenissen op een persoon sterk verschillend. Zelfs bij zeer ernstige traumatiserende gebeurtenissen vertonen mensen grote verschillen in hun manier de impact hiervan op hun leven en hun welzijn. Slechts een beperkt percentage ontwikkelt daadwerkelijk psychische klachten, en andere mensen weten zodanig met de gebeurtenissen om te gaan dat ze er geen klachten van ondervinden, en soms zelfs ervaren mensen een persoonlijke groei en ontwikkelingen na het doormaken van ingrijpende levensgebeurtenissen. Er is weinig bekend over de biologische achtergronden van deze verschillende reactiepatronen op traumatische stress. In een groot samenwerkingsverband met neurowetenschappers, psychiaters, een tweelingenonderzoeksteam en het nederlandse leger onderzoeken wij de biologische achtergronden van mentale weerbaarheid. Recent onderzoek van dit samenwerkingsverband heeft de eerste aanwijzingen gevonden dat dynamische veranderingen op moleculair biologisch niveau iets te maken zouden kunnen hebben met mentale weerbaarheid en veerkracht.
Onderzoeker aan het woord:
De PsyMate als therapeut
Onze afdeling houdt zich o.a. bezig met de ontwikkeling en het wetenschappelijk onderzoeken van de PsyMate, een dagboekmethode om het dagelijks leven in kaart te brengen én inzicht in het eigen functioneren te vergroten. Sinds kort is de PsyMate beschikbaar als mobiele applicatie. Mensen kunnen nu data verzamelen met hun eigen telefoon, wat een stuk fijner werkt dan het meedragen van een elektronisch apparaatje gedurende de dag.
Door de PsyMate app in te zetten in de behandeling van klachten, wordt er een stukje eigen regie teruggegeven aan de cliënt. Iemand is zelf actief bezig met het verzamelen van persoonlijke informatie, daar waar het relevant is, namelijk in de flow van het dagelijks leven. De verzamelde data zijn ook persoonlijk, waardoor inzicht in de klachtenpatronen van het individu vergroot wordt. In plaats van uitspraken op groepsniveau, kan er nu veel meer gekeken worden naar wat er bij die persoon zelf gebeurd. Monitoren met de PsyMate kan ingezet worden om de effectiviteit van behandelingen te onderzoeken, maar ook als ondersteuning van de behandeling.
De Hoofdzaken app
Momenteel werk ik mee aan een her-design van de PsyMate app. Zorgverzekeraar CZ heeft geld beschikbaar gesteld om een nieuwe applicatie te ontwikkelen, gebruik makend van al het goede van de PsyMate, maar dan boordevol motiverende functies én met een hipper design. Deze app, Hoofdzaken, is bedoeld voor een jonger publiek en zal gratis beschikbaar worden gesteld via de app store (iOS en Android). Nieuw in deze app is dat Hoofdzaken de mogelijkheid biedt om te interacteren met een aangesloten community van gebruikers. Gebruikers vullen 8 keer per dag een korte vragenlijst in (ca. 1 minuut werk) op de app. Wanneer ze 50 tot 100 van deze meetmomenten vastgelegd hebben, dan beschikt de app over waardevolle en waarheidsgetrouwe informatie. Zo worden er gegevens over de mate van positieve gevoelens, mate van negatieve gevoelens, mindfulness en zingeving verzameld. Ook de context van het moment wordt uitgevraagd: je activiteit, gezelschap en locatie op dat moment. Na 50 of 100 meetmomenten wordt er feedback gegeven. Verbanden tussen gevoelens en context worden inzichtelijk gemaakt. Het is mogelijk om gepersonaliseerde doelen te formuleren gericht op het vergroten van positieve gevoelens, mindfulness en zingeving en het verminderen van negatieve gevoelens. De Hoofdzaken app en de community helpen met adviezen. Nog eens 50 meetmomenten kunnen verzameld worden om iemands’ voortgang te meten.
Heeft u vragen of suggesties? Of wilt u in de toekomst Hoofdzaken uitproberen? Neem gerust contact met me op via info@hfl.nl
